Czekolada - co warto o niej wiedzieć


Czekolada jak żaden inny produkt cukierniczy, kojarzy się z wielką przyjemnością dla podniebienia. Czy słusznie uważana jest, jako niesprzyjająca w kształtowaniu wymarzonej sylwetki ? Kto wynalazł czekoladę, z czego jest robiona, jaki ma wpływ na naszą sylwetkę i na co warto zwracać uwagę przy wyborze czekolady.


Handlarz kakao, Meksyk, 300–900 n.e
Kto wynalazł czekoladę
Odpowiedź na to pytanie została odnaleziona wraz z naczyniami, które odkryto na terenie Belize (Ameryka Środkowa). Naukowców zainteresował ciemny nalot znajdujący się na wewnętrznych ściankach naczyń, datowanych na okres 900 rokiem p.n.e. a 250 n.e. Okazało się, że nalot zawiera teobrominę, która występuje głównie i w większych ilościach tylko w jednej roślinie - w drzewie kakaowym.

Około 3000 lat temu, obszary lasów tropikalnych na wybrzeżu Zatoki Meksykańskiej, zamieszkiwane były przez lud Olmeków. Dzięki sprzyjającemu klimatowi, wysokiej temperaturze i wilgotności, ludność ta jako pierwsza zaczęła uprawiać kakaowce.

Krzysztof Kolumb
Napój z roztartych ziaren kakaowca, trafił do Europy dzięki Krzysztofowi Kolumbowi. Podczas jednej ze swoich ostatnich wypraw, Krzyś natrafił na łódź Majów, którzy transportowali dziwne nasiona przypominające migdały."Musiały mieć one dla nich wielką wartość, bo kiedy wnoszono je na pokład wraz z innymi towarami, widziałem, że jeśli któryś z tych migdałów upadł, wszyscy przystawali, by go podnieść, tak jakby szukali własnego oka.” - napisał o tym wydarzeniu syn odkrywcy, Ferdynand Kolumb.

Maszyna do produkcji czekolady

Początkowo napój ten nie zyskał wielkiego uznania, a to z powodu jego gorzkiego smaku. Dopiero kiedy hiszpańscy mnisi opracowali nową recepturę, która zmieniała smak napoju na korzystniejszy. Dodanie mielonego cynamonu, cukru i anyżu okazało się strzałem w dziesiątkę, a czekolada zyskała wielką sławę w całej Hiszpanii, a później niemal na całym globie.

Z czego robiona jest czekolada

Owoce kakaowca
Czekolada jest wyrobem cukierniczym sporządzonym ze sproszkowanych owoców kakaowca (miazga kakaowa), tłuszczu roślinnego otrzymanego z dojrzałych nasion kakaowca (masło kakaowe), środka słodzącego i innych dodatków.

Sproszkowane kakao 1839r.




Według dyrektywy 2000/36/WE czekoladę definiuje się jako wyrób otrzymywany z wyrobów kakaowych i cukrów, który zawiera nie mniej niż 35% suchej masy kakaowej ogółem, w tym nie mniej niż 14% suchej odtłuszczonej masy kakaowej. Wytwarzana w postaci tabliczek czekolady.

Pierwsza czekolada w tabliczkach powstała w 1839 r. w Niemczech, wyprodukowana została przez firmę Jordan & Timaeus z kakao, cukru i koziego mleka. W niektórych krajach, np. w Meksyku, powszechniejsza jest czekolada w postaci napoju na wodzie, mleku lub innym płynie. Rzadziej spotyka się czekoladę sproszkowaną lub w granulkach.

Główna klasyfikacja czekolad

Gorzka – składa się z masła kakaowego, proszku kakaowego i cukru, czasem z niewielką domieszką wanilii. Zawiera przynajmniej 70% produktów z miazgi kakaowej i powinna być przygotowywana w temperaturze 31,1–32,7 °C. Zawiera 2–5 razy więcej teobrominy niż mleczna. 


Mleczna – w jej skład wchodzi również mleko lub proszek mleczny i wanilia, a zawartość kakao nie przekracza 50%. Temperatura wytwarzania wynosi 28,9–30,5 °C. Zwykle czekolada ta zawiera nie mniej niż 25% suchej masy kakaowej ogółem, 14% suchej masy mlecznej, 2,5% suchej odtłuszczonej masy kakaowej, 3,5% tłuszczu mlecznego oraz 25% tłuszczu ogółem.



Biała – bez zawartości proszku kakaowego. W najlepszych czekoladach tego rodzaju jest tylko do 33% masła kakaowego. Temperatura wytwarzania 27,9–30,5 °C. Niektórzy smakosze wyrażają pogląd, że ten wyrób nie jest czekoladą ze względu na niską zawartość masła kakaowego.




Deserowa - w jej skład wchodzi miazga kakaowa, cukier, lecytyna oraz tłuszcz kakaowy lub inne dodatki. Najczęściej zawiera powyżej 50% produktów z miazgi kakaowej






Nasza sylwetka i zdrowie - jak wybierać czekoladę
Najzdrowsze produkty to te, które dostarczają nam wartościowych składników odżywczych, witamin, minerałów, przy jak najmniejszych dostarczaniu substancji, które nam nie służą (np. cukier rafineryjny). Ta zasada tyczy się wszystkich produktów spożywczych. 



Czym powinniśmy sugerować się przy wyborze czekolady ? Najlepiej zwrócić uwagę na skład czekolady i odnaleźć tam zawartość miazgi kakaowej. Czym czekolada będzie zawierała jej więcej, tym produkt będzie bogatszy w witaminy, minerały i związki antyoksydacyjne. Czym będzie jej mniej, tym w produkcie znajdzie się więcej miejsca na substancje dosładzające.

Warto wybierać czekolady w następującej kolejności (ze względu na ilość miazgi kakaowej): gorzka, deserowa, mleczna, biała.

Pamiętajmy, że również wpływ nadzienia, bądź zawartość orzechów ma wpływ na naszą sylwetkę i stan zdrowia. Orzechy jako źródło zdrowych tłuszczy i białka, niewątpliwie będą tutaj korzyścią, w przeciwieństwie do sztucznego chemicznego nadzienia, które zazwyczaj nie ma nic wspólnego z prawdziwym owocem, a aromaty czy substancje użytę do zagęszczenia nadzienia, są pochodzenia czysto rafineryjnego (w przypadku standardowych czekolad do kupienia w przeciętnych marketach), które w żaden sposób nie pomogą nam pozbyć się tkanki tłuszczowej.

Jakie korzyści niesie ze sobą spożywanie prawdziwej czekolady
Korzyść z jedzenia czekolady jest tak duża, jak duża jest zawartość miazgi kakaowej. Bowiem to właśnie jej przypisuje się szereg pozytywnych działań na organizm.

  • Czekolada poprawia koncentrację i polepsza samopoczucie. Wpływa na pobudzenie centralnego układu nerwowego i układu krążenia. Substancjami odpowiedzialnymi za te właściwości są alkaloidy, głównie teobromina i kofeina stanowiące w sumie 99% alkaloidów czekolady. Są one dobrze przyswajalne i moczopędne.
  • Czekolada, dzięki zawartości flawonoidów, zmniejsza ryzyko zaburzeń pracy serca, wystąpienia choroby wieńcowej jak i przedłuża młodość.
  • Innymi substancjami, aktywnymi biologicznie są witaminy i substancje mineralne. Witaminy zawarte w czekoladzie to: tiamina, ryboflawina, pirydoksamina, kobalamina, biotyna oraz kwas foliowy. Do substancji mineralnych w składzie czekolady zalicza się: magnez, żelazo, potas, fosfor i wapń.
Czekolada, a nasza sylwetka
Głównym składnikiem energetycznym czekolady są węglowodany. W procesie technologicznym do czekolady dodawana jest sacharoza, dzięki której obniża się posmak goryczy miazgi kakaowej. Najmniejszą ilością sacharozy, zawierają czekolady z największą ilością kakao. Istotnym działaniem węglowodanów jest zmiana stężenia glukozy w surowicy krwi. Wyższy indeks glikemiczny produktu powoduje większą ilość uwalniania insuliny, i szybsze dostarczenie energii, w przeciwieństwie do produktów z niskim IG.

I tak produkty z wyższym IG zalecane są np. w porze po treningowej, kiedy musimy szybko uzupełnić straty energetyczne po zakończonym wysiłku fizycznym. Z niskim natomiast w posiłkach, kiedy nasz organizm nie potrzebuje szybkiego zastrzyku energii.

Jak jest z czekoladą ?
Produkty poniżej 40 (IG) uważane są za produkty o niskim wskaźniku glikemiczny. IG czekolady wynosi od około 30 do 50, a więc jest to stosunkowo dobry wynik i jest to niższy IG niż w przypadku popularnego brązowego ryżu.

Dlaczego więc przyjmuje się, że czekolada należy do produktów przyczyniających się do otyłości ?
Czekolada zawiera znaczną ilość tłuszczy - z przewagą tłuszczy nasyconych, a więc tych, których przypisuje się szereg negatywnych działań. Mieszanie większej ilości tłuszczy nasyconych z węglowodanami, przyczynia się do odkładania tkanki tłuszczowej. Należy również zwrócić uwagę, że czekolady zawierające małą liczbę miazgi kakaowej, będą zawierały więcej dodatków i tym samym posiadały wyższy indeks glikemiczny. Połączenie wysokiego IG z tłuszczami jest najgorszym możliwym połączeniem, ponieważ w takim stanie organizm najchętniej zaczyna magazynować tkankę tłuszczową.

Jak jeść czekoladę, aby nie przytyć
Najlepiej używać jej jako dodatek do posiłków, a nie jako posiłek lub przekąski. Zjedzenie samej czekolady  jest tak dużą przyjemnością według naszego mózgu, że ciężko przestać na jednej kostce.
Dodatkowo zjedzenie posiłku z dużą zawartością "słodkiego" (tym bardziej jeśli czujemy się głodni) pobudza apetyt, przez co potrafimy zjeść o wiele więcej niż powinniśmy. Dlatego polecam kilka kostek czekolady po zjedzeniu pełnowartościowym posiłku. Lub jako dodatek np. do oblania ciasteczek owsianych lub innych wypieków :)